Απόψε... κ α ι Άμλετ!

 «Άμλετ – για έναν ηθοποιό και μια αυλαία»,

βασισμένο στο έργο του Ράινερ Λεβαντόφσκι «Απόψε ούτε Άμλετ»

στο main stage του BIOS

Μετάφραση/ Σκηνοθεσία/ Ερμηνεία: Πρόδρομος Τσινικόρης

Δραματουργία: Αντριάνα Αλεξίου

Ο Πρόδρομος Τσινικόρης

     Πίσω από μια κλειστή αυλαία από κόκκινο βελουδένιο ύφασμα, τοποθετημένη απέναντι από το κοινό, η παράσταση ξεκινά με την οξύμωρη ανακοίνωση από ένα μεγάφωνο ότι... «ματαιώνεται»! Οι θεατές καλούνται να «περάσουν στο ταμείο ώστε να τους επιστραφούν τα χρήματά τους». Γνωρίζουν όμως ήδη (ή έστω υποπτεύονται) ότι όλο αυτό είναι απλά ένα παιχνίδι στο οποίο εν μέρει συμμετέχουν κι οι ίδιοι... Επομένως, κανείς δεν κινείται (αν και σίγουρα θα ‘χε ενδιαφέρον αν κάποιος το αποτολμούσε). Σε λίγο, η αυλαία ανοίγει και ένας αδέξιος τεχνικός κάνει την εμφάνισή του. Πασχίζει να μας πείσει ότι ο ηθοποιός που έπαιζε τον Άμλετ υπέστη κάταγμα στο πόδι, ότι η παράσταση «ματαιώνεται, ΑΛΗΘΕΙΑ ματαιώνεται». Το κοινό παραμένει... ακίνητο, ενώ ο τεχνικός αρχίζει να συμμαζεύει, απευθύνοντας που και που στους θεατές σύντομες φράσεις όλο αμηχανία. «Απόψε ούτε Άμλετ, ούτε τίποτα!», επιμένει, με έναν αμυδρό τόνο τραγικότητας που προκαλεί μειδιάματα και γελάκια και εντείνει την πεποίθησή μας ότι η παράσταση όχι μόνο δεν ακυρώθηκε, αλλά, αντιθέτως, έχει ήδη αρχίσει. «... εκτός κι αν ήρθατε να δείτε εμένα απόψε!», λέει τελικά ο τεχνικός, και η ιδέα μοιάζει να του καλαρέσει. Κάθεται στην καρέκλα που πριν λίγο μετέφερε προς την έξοδο. Τι ωραία, τι καλά, απόψε θα ‘ναι η δική του βραδιά! Η βραδιά ενός ανώνυμου τεχνικού, αντί για κείνη του κοσμοξάκουστου σαιξπηρικού ήρωα, πρίγκιπα της Δανίας, Άμλετ... Ποιος μας διαβεβαιώνει ότι δε θα είναι εξίσου συγκλονιστική;

     Αντί λοιπόν για Άμλετ... Ίνγκο Ζάσμαν, όπως είναι το όνομα του τεχνικού-χειριστή αυλαίας, που αναλαμβάνει να παίξει για μας και με εμάς απόψε. Ο ήρωας του Ράινερ Λεβαντόφσκι αποτελεί μια φιγούρα τραγελαφική: η προσωπική του ιστορία βρίθει από πίκρες και ατυχίες, αλλά η αφήγησή της γίνεται από τον ήρωα με μάλλον ιλαρό τρόπο. Ο Ίνγκο Ζάσμαν είναι ένας Γερμανός πρώην ηθοποιός που η καριέρα του καταστράφηκε από ένα ατυχές συμβάν, κι έκτοτε καταδικάστηκε να παραμείνει «αόρατος» και ανώνυμος πίσω από μια αυλαία, την οποία ανήγαγε στο μυαλό του σε ουσιώδη θεατρικό παράγοντα, πασχίζοντας έτσι να περισώσει τα απομεινάρια της αυτοεκτίμησής του. Η αφήγησή του δεν είναι γραμμική∙ ο Ζάσμαν πότε εξαίρει τη σημασία της αυλαίας, πότε μιλά για διάσπαρτα γεγονότα της ζωής του, πότε κάνει λόγο για τη συμπεριφορά του κοινού με μάλλον δηκτικό τρόπο, και μέσα σε όλα αυτά κυριαρχούν οι συχνές αναφορές του στον διάσημο σαιξπηρικό ήρωα που οι θεατές ήρθαν να γνωρίσουν από κοντά απόψε. Η ψυχική ομοιότητα του Ζάσμαν με τον Άμλετ κατά την πορεία του μονολόγου του, και κυρίως προς το τέλος του, αποδεικνύεται εκπληκτική.

     Εκτός όμως από μονόλογος ενός χειριστή αυλαίας-πρώην ηθοποιού, το έργο του Ράινερ Λεβαντόφσκι μιλά και πιο γενικά για τον ηθοποιό, το θεατή και για τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ τους υπό τη μορφή της αυλαίας, ο ρόλος της οποίας στην ουσία ανατρέπεται με το που γίνεται λόγος γι’ αυτή. Η παράσταση, λοιπόν, του συγκεκριμένου έργου καλείται να καταργήσει τη σύμβαση, να ενώσει τη σκηνή με την πλατεία, τον ηθοποιό με το κοινό σε ένα ενιαίο σύνολο. Οι θεατές ανάγονται σε βωβά πρόσωπα του έργου, που ωθούνται ενίοτε να λάβουν ενεργό μέρος στη δράση (να απαντήσουν σε ερωτήσεις, να χειροκροτήσουν τον πρωταγωνιστή-τεχνικό-Άμλετ).

     Έχοντας αυτό το παιχνιδιάρικο, ρηξικέλευθο θεατρικό κείμενο ως καμβά, ο σκηνοθέτης-ηθοποιός Πρόδρομος Τσινικόρης και η άξια βοηθός του, η δραματολόγος Αντριάνα Αλεξίου, υφαίνουν πάνω του μια πρωτότυπη, ασυνήθιστη παράσταση που προκαλεί έντονη αίσθηση σε πολλαπλά επίπεδα. Αφενός, πρόκειται για έναν μονόλογο που σχολιάζει τον ίδιο το θεσμό της θεατρικής παράστασης, καθώς δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανατροπή της παραδοσιακής σχέσης ηθοποιού-κοινού. Βλέπουμε λοιπόν σιγά-σιγά τη θέση του ντροπαλού χειριστή αυλαίας να παίρνει ένας αδικημένος, θρασύς πρώην ηθοποιός γεμάτος καταπιεσμένη πικρία, που βρίσκει επιτέλους την ευκαιρία να ξεσπάσει, να τα πει «έξω απ’ τα δόντια» στο κοινό του, το οποίο αντιλαμβάνεται ως ψευτοκουλτουριάκο και ανεπίτρεπτα παθητικό. Τα γελάκια που αρχικά μας προκαλεί ο συνεσταλμένος και κομματάκι ατζαμής τεχνικός κομπιάζουν κάπως όταν αρχίζει να μας... χλευάζει, παριστάνοντάς μας ως δήθεν φιλότεχνους αλλά στην πραγματικότητα απαίδευτους, εθισμένους στα μεγάλα ονόματα («Θέλατε να δείτε ΑΜΛΕΤ!»), ως και πάσχοντες από... εν θεάτρω ακατάσχετη υπνηλία! Η ευθυμία μας εναλλάσσεται με μικροσκοπικά τσιμπήματα που δεχόμαστε στο φιλότιμό μας, αναλογιζόμενοι για πρώτη ίσως φορά όχι το πόσο καλά παίζει το ρόλο του ο ηθοποιός, αλλά εμείς οι ίδιοι πόσο καλά παίζουμε το ρόλο μας ως θεατές... Το σίγουρο είναι ότι κάθε διάθεση για... ύπνο έχει πάει περίπατο. Έχουμε ξυπνήσει απότομα, αρχικά μέσω της έκπληξης («η παράσταση δε θα γίνει!»), και στη συνέχεια μέσω της μεθόδου του... σκωτσέζικου ντουζ (ο αρχικά συμπαθής τυπάκος μπροστά μας πότε αστειεύεται, πότε... μας επιτίθεται). Βρισκόμαστε πλέον σε απόλυτη εκγρήγορση για το τι θα επακολουθήσει. Δεν παρακολουθούμε πια. Συμμετέχουμε.

     Όμως, η πιο σημαντική παρέμβαση του σκηνοθέτη-ηθοποιού και της δραματολόγου στο κείμενο έγκειται κυρίως στον τρόπο απόδοσης του βιογραφικού μέρους του. Ο διττός ρόλος Ζάσμαν-Άμλετ αποκτά εδώ και τρίτη διάσταση καθώς ο Πρόδρομος Τσινικόρης, έχοντας ήδη βασικές ομοιότητες με το πρόσωπο που υποδύεται (εν μέρει γερμανική καταγωγή, σπουδές υποκριτικής, παρελθόν στο χώρο του θεάτρου κ.α.), εισάγει στο ρόλο του ορισμένα στοιχεία πολύ πιο προσωπικά (αναμνήσεις, συνήθειες, βιώματα και κάποιες καθαρά δικές του σκέψεις). «Ντρέπομαι που ζω σε μια χώρα όπου οι πολιτικοί που μας κατέστρεψαν ζητούν ξανά την ψήφο μου σε έξι μέρες», ομολογεί κάποια στιγμή, ενώ κάνει συχνά αναφορές στην ελληνική πραγματικότητα. Η τέλεια συγχώνευση του χαρακτήρα του ηθοποιού με τον ήρωα που ερμηνεύει αλλά και με τον ήρωα του Σαίξπηρ επιτυγχάνεται με ιδιαίτερα αρμονικό και αριστοτεχνικό τρόπο: αδυνατούμε να αντιληφθούμε επακριβώς που «τελειώνει» ο Ζάσμαν και που «αρχίζει» ο Τσινικόρης, ή κάθε πότε το φάντασμα του πρίγκιπα της Δανιμαρκίας ξυπνά στον μέσα κόσμο του ήρωα στοιχειώνοντάς τον. Στο βάθος του μυαλού του πρωταγωνιστή αλλά και σε αυτό των θεατών, ο Άμλετ, ο προδομένος πρίγκιπας που καλείται να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του, αναδύεται ως μια εμβληματική μορφή που σηματοδοτεί τη σύγχυση, τη διστακτικότητα, την αμηχανία όλων μας μπροστά σε μια μεγάλη και δυναμική απόφαση που οφείλουμε να πάρουμε ενάντια σε αυτούς που μας έβλαψαν. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι η χώρα μας, ιδίως αυτή την περίεργη, μεταβατική εποχή, είναι γεμάτη από Άμλετ...

     Η παθιασμένη, σφριγηλή ερμηνεία του Πρόδρομου Τσινικόρη, ενός νέου ηθοποιού με τέλεια δουλεμένα εκφραστικά μέσα (αστραποβόλο βλέμμα, κρυστάλλινη, διαπεραστική φωνή, θαυμαστή άνεση στην κίνησή του), είναι σαφώς τέτοια που να υπηρετεί όλους τους παραπάνω στόχους. Από την πρώτη στιγμή επιτυγχάνει και στη συνέχεια εξελίσσει μια όλο και στενότερη επαφή με τους θεατές, ενώ η συνεχής απεύθυνσή του στο κοινό διακρίνεται από αμεσότητα και δυναμισμό. Καταφέρνει ακόμα να μας μεταβιβάσει τις αγωνίες του τρισδιάστατου χαρακτήρα που ενσαρκώνει και παράλληλα να μας κάνει να τον νιώσουμε σαν έναν άνθρωπο πολύ κοντινό μας, τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, έναν από μας. Το μόνο που ίσως λείπει από την ερμηνεία του είναι μια ιδέα περισσότερη συγκινησιακή φόρτιση, λίγη παραπάνω εσωτερική ένταση σε κάποια σημεία, π.χ. μερικές νότες πόνου και νοσταλγίας στη φωνή του όταν μιλά για τη χαμένη του αγάπη, που ο ίδιος άθελά του συνέβαλε στο χαμό της, όπως ακριβώς συνέβη με τον Άμλετ και την Οφηλία...

     Να προσθέσω ακόμα πως στο ζητούμενο της ενότητας σκηνής-πλατείας κι αυτής της αίσθησης οικειότητας με τον πρωταγωνιστή συμβάλλει σημαντικά ο «ανέγγιχτος» σκηνικός χώρος, αν εξαιρέσουμε την κόκκινη αυλαία που τον χωρίζει στα δυο, και ο φωτισμός που επιλέγει ο Χαρίτωνας Παπαδόπουλος – διάχυτος, αφηρημένος φωτισμός που αγκαλιάζει εξίσου ηθοποιό και θεατές.

     «Απόψε ούτε Άμλετ, ούτε τίποτα»... ε, τελικά όχι! Απόψε ΚΑΙ Άμλετ... και Ζάσμαν... και Τσινικόρης... κι εμείς ακόμα! Απόψε και γέλιο και ξάφνιασμα και υπαρξιακοί προβληματισμοί... και άλλα πολλά. Κι όλα αυτά μόνο με έναν ηθοποιό και μια αυλαία...

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ :

Μετάφραση - σκηνοθεσία – ερμηνεία : Πρόδρομος Τσινικόρης
Δραματουργία : Αντριάνα Αλεξίου
Σκηνικός χώρος – φωτισμοί : Χαρίτων Παπαδόπουλος

Κάθε Δευτέρα και Τρίτη έως 22/5

Ώρα έναρξης : 21:00
Τιμή εισιτηρίου : 10ευρώ.

BIOS

Πειραιώς 84, Γκάζι
Τηλ.: 2103425335

Με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε.
Χορηγός επικοινωνίας : ελculture